Три децении слушаме за проблеми во земјоделството, но нема напредок. Хрватска годишно произведува околу 4 милијарди евра примарно земјоделско производство, на еден милион хектари, што е споредливо со резултатите од 1990 година. Во исто време , Холандија извезува 124 милијарди на 2 милиони хектари“, рече земјоделскиот консултант Иван Малиќ, за N1, каде што разговараше за иднината на хрватското земјоделство.
Тој детално ја анализираше актуелната состојба, посочувајќи ги клучните проблеми и можности кои би можеле да го трансформираат овој сектор.
Проблеми со продуктивноста
Тој коментира дека во изминативе 34 години не сме мрднале од своето место и дека Хрватска во текот на 2023 година увезла храна во вредност од околу 2 милијарди евра.
Тој смета дека клучниот проблем на хрватското земјоделство е продуктивноста, која е десет пати помала од онаа на просечниот Европеец.
„Преминот од еден систем на управување го остави земјоделството на ветрометина додека земјоделците во Западна Европа имаа долга семејна традиција зад себе и стабилни компании како Лакталис или Барила, Хрватите се мачеа да опстанат на пазарот“, додава тој.
Заклучува дека прехранбената индустрија е сè уште во 90-тите години, а хрватскиот селанец продолжува да произведува пченица и пченка поради навика, иако пазарот на пченица не е доволно развиен.
Цената на оваа житарка е повисока поради транспортните трошоци, што го прави хрватскиот поскап од италијанскиот и германскиот, што ја намалува конкурентноста за 20%.
Тој предупредува дека особено е погоден секторот овоштарство и градинарство. Политичките промени и непредвидливата ситуација на пазарот предизвикаа многу производители да го напуштат, а враќањето станува сè потешко поради длабоките рани и недовербата оставена по неуспешните обиди на другите.
„Земјоделците во овој сектор не успеаја да бидат конкурентни, а политиката на купувачот беше кусогледа, фокусирана на брз профит наместо на долгорочен развој. Последиците беа катастрофални, а многумина кои се обидоа да преживеат се откажаа поради лошите искуства на другите луѓе. “ објаснува тој.
И покрај заедничкото мислење дека Хрватска е идеална земја за земјоделство, Малиќ истакнува дека има свои климатски и земјишни граници.
„Еден од клучните предизвици е промената на менталитетот. Хрватските земјоделци често очекуваат некој друг да ги реши нивните проблеми, наместо самите активно да се вклучат во нивното решавање“, вели тој.
Посочува дека се неопходни промени – потребно е студирање, патување и усвојување на најдобрите практики од странство.
„Не треба да измислувате топла вода; доволно е да видите како се прават работите во другите земји и да го примените тоа знаење овде“, вели тој.
На пример, проблемот со домашните потреби во производството на маслиново масло би можел да се реши со инвестиција од 160 милиони евра – што е само 20% од годишната поддршка што Хрватска веќе ја дели.
„Тоа би вклучило инвестирање во 4.000 хектари во округот Задар, каде што моментално растат борови и смреки, а областа е подложна на пожари“, вели Малиќ.
Од 2013 година, Хрватска конечно има стабилна европска рамка која овозможува долгорочно планирање во земјоделството.
„Имаме голем потенцијал, а во изминатите 11 години, рамка која овозможува долгорочно инвестирање. Порано се соочувавме со проблемот на промена на политиките, каде промените на владите и министрите често влијаеа на фокусот и стабилноста. Денес, со европската рамка , ја имаме потребната конзистентност која овозможува долгорочни инвестиции во земјоделството“, заклучува тој.
Целиот прилог погледнете го во видеото: