Салатата спаѓа во групата на растенија со многу краток период на вегетација. Може да се произведува на различни начини и во сите периоди: рано производство во пластеници, летно производство и есенско-зимско производство (заштитен простор). Во однос на технологијата на производство спаѓа во групата на зеленчуци кои се одгледуваат на пониски температури. Оптимална температура на поникнување е 18 степени Целзиусови, а после тоа температурата се намалува на 12-15 степени Целзиусови. На пониски температури (5- 10 степени Целзиусови), вегатацијата може да трае и до 90 дена после расадувањето, а на повисоки температури од 25-30 степени Целзиусови, вегетацијата се скратува и до 20 дена од расадувањето. Ајсберг салатата е растение на долг ден, и за формирање на густа розета односно цврста главица бара доста светлина. Новите селекционирани сорти на ајсберг салата поднесуваат послабо осветлување и пократок ден, поточно услови какви што се во текот во зимскиот период.
Многу важно е при изборот да се внимава која сорта треба да се произведува, бидејќи ако се работи за сорта на долг ден, а се одгледува во периоди со слабо осветлување и краток ден, може да дојде до предвремено цветање и неформирање на цврста глава, а со тоа и големи загуби во производството. Ајсберг салатата не бара големи количини вода за одгледување, и секогаш треба да има постојана и умерена влажност. Високата релативна влажност на воздухот преку 80%, може да предизвика појава на разни болести, па затоа е потребно проветрување. Бара лесни песокливи и пропустливи почви. Од големо значење е да биде почвата обезбедена со храна во површинскиот дел поради краткиот дел на вегетација. Семето на ајсберг салатата се сее на длабочина од 10 мм. во палети, а се расадува на стално место на растојание 30х30 см или 9-10 растенија во м2 .
Основната обработка е од големо значење за ајсберг салатата. Ајсберг салатата како и другите типови на салати бара длабока обработка на почвата, која има за задача потполно да ги отстрани растителните остатоци од претходната култура. Пред сеидбата површината во пластеникот мора да биде израмнета, а потоа добро да се исфрезира. Ајсберг салатата спаѓа во видот на зеленчуци кои бараат доста калиум во почвата, а исто така треба да биде застапен и калциумот, бидејќи делува на намалувањето од појавата на пропаѓање на лисјата. При избалансиран однос на К/Ca, се постигнува поголема отпорност од појавата на болести и штетници и подобар пораст на растенијата. Од органските ѓубрива се користат гранулирани ѓубрива во количина од 50-150 гр./м2 во заштитен простор, и се изведува рачно, а времето на примена треба да биде после основната обработка, односно предсеидбената подготовка на почвата. Минералните ѓубрива се употрбуваат со претходно извршена агрохемиска анализа.
Основно ѓубрење се врши со NPK во однос 1:2:3 30-50 гр/м2 . Прво прихранување кое се врши по расадувањето и второ во формирање на розета се врши со NPK 1:1:2, 20 гр /м2 Во најголем број случаи салатата се прихранува преку систем капка по капка, или преку распрскувачи. Количините на хранливи елементи по фази треба да се распоредат на 3-5 наводнувања. Како што спомнавме, наводнувањето се врши по системот капка по капка, но бидејќи се работи за лиснат зеленчук, треба да се применува и оросување во комбинација со системот капка по капка. Не смее да се дозволи недостаток на вода и да дојде до засушување на коренот, бидејќи стопирањето на развојот кај ајсберг салатата многу тешко може да се врати повторно во нормален пораст.
Најчести појави на заболувања кај салатите се: пламеница, бело гниење и сиво гниење. Се користат заштитни средства со многу кратка каренца и тоа од 3-14 дена. Од штетниците кои се јавуваат кај салатите се : лисни вошки, трипс, црвена зелкова совица, памукова совица.
Бербата на ајсберг салатата се врши со отсекување на цела глава (розета) во основата на стеблото. Потоа салатата се зема во рака и се отстрануваат долните листови кои се оштетени или застарени. Таквата ајсберг салата е спремна за пакување. Се пакува во картонска амбалажа посебно секоја глава во специјална фолија која не дозволува брзо испарување на влагата од лисјата. Во кутијата се редат 10-12 парчиња. Така пакуваната салата се чува и транспортира на пониска температура, а со тоа не се дозволува испарување на влагата. Во такви услови на чување и транспорт салатата не ја губи свежината од 7-10 дена. Таквиот тип на салата кај нас е слабо застапен, но согледувајќи ги доста позитивните особини во исхраната и начинот на одгледување, заслужува значително внимание и ширење на површините под ајсберг салата.
Дипл. инг. агр. Стојан Глигоров, АПРЗ
