Земјоделското производство е тежок сектор, но стратегијата за негова одржливост и развој е едноставна – ПАРИ.
Не случајно ЕУ над 40% од буџетот одвојува за земјоделското производство. Неделно по 1 милијарда евра се исплаќаат субвенции за земјоделците од државите членки и за поголем рурален развој.
Од стратешкиот пристап најважни се две компоненти
-Се субвенционира тоа што се увезува, а може да се произведе дома, за да се намали одливот на девизи.
-Се субвенционира тоа што се извезува, за да има зголемен девизен прилив во државата.
Сточарството секоја година се намалува, тука најдобро решение е на сите што сеуште издржуваат да чуваат овци, кози, крави… државата да ги праша, ШТО ви треба (земја, трактори) и КОЛКАВИ субвенции за да продолжите да се занимавате со сточарство. Така може да се стопира намалувањето на добиточниот фонд.
Ваков пример има во Словенија, во предпристапниот период кога ЕУ става на располагање фондови и ја спрема државата за влез, 18 административци со подготвени документи само за потпис ги посетувале земјоделците и ги прашувале што ви треба. Така во една година повлекоа 500 милиони евра од ЕУ.
За растителното производство – НАВОДНУВАЊЕ и форсирање на производство на пченка (10 000 ха под систем за наводнуавање, ја решаваат годишната потреба од зрно за добиточна храна). Пченица, недостигаат уште 50-60 000 тони за домашна потреба, ако е просек по 3 тона од ха, значи со нови 2000 ха или враќање на старите позиции од пред 15 години, може да се обезбеди домашниот пазар. Ама, субвенции за квалитетно семе, ѓубриво, механизација и други мерки што ќе им помогнат на производителите.
Сончоглед, штета е ова што му се случува со забраната за извоз во Србија на најголемиот откупувач на домашен сончоглед „Кристал 1923“ кој иницираше и помогна во враќање на оваа култура на македонските ниви. Таму успеавме од 2000 тони откуп да дојдеме до 10 000 тони сончоглед, со висока цена и редовно исплатен род на производителите. Државата мора да наоѓа начини како да го штити домашното производство.
За градинарството нема многу што да се каже, намалено производство секаде, преполовен род на домати, има нешто зголемување кај пиперките. Ама од кога зборуваме за ДОГОВОРНО ПРОИЗВОДСТВО и соработка меѓу производители и откупувачи и преработувачи. Без медијаторство од страна на МЗШВ, сами уште долго нема да се договорат. Парите се кај откупувачите и тие диктираат, односно приватни субјекти, ако им се исплати ќе откупат од каде сакаат. Затоа државата со поддршка (а не притисок) на двете страни, го решава проблемот.
Долгогодишните насади, прво контрола што се произведува, а за што само се земаат субвенции. И нормално, директна поддршка за да им се исплати производството на земјоделците.
За да не ги амнестираме земјоделците од одговорност, за нив по стоти пат иста сугестија – Здружување, субвенциите користење за тоа што се наменети, за инвестиции, (а не за автомобили и домашни прослави) следење нови модерни текови и започнување на агробизниси како што имаше последните години голем број нови семејни бизниси помогнати од државата.
И за крај, иднината на македонскиот аграр – Заедничката земјоделска политика на ЕУ и милијарди евра за решавање на домашната стратегија за развој на домашното производство на храна.
Ленче Николовска
