Еден од „случајните“ и скриени знаци што се појавиле кога сопружниците Јелена Божиќ и Рик Ван Дер Линден решиле да го променат својот живот и да се вратат во Горња Трешњевица е липата покрај нивната стара, а сега идна куќа, засадена пред 100 години.
Набрзо станало омиленото дрво на Рик, бидејќи се испоставило дека неговото презиме Линден на холандски значи липа.
Рик е Холанѓанец кој израснал во село во близина на Ајндховен, а неговата сопруга Јелена од Аранѓеловац, која по студирањето холандски јазик на Филолошкиот факултет во Белград, животот, работата и љубовта ја однеле во Холандија.
По 10 години живот во Европа, најмногу во Белгија, оваа брачна двојка решила да се врати во Србија во 2021 година, поточно во родното село на семејството на Јелена, во Горња Трешњевица кај Аранѓеловац каде наследила дел од наследството на нејзиниот дедо.
Покрај Филолошкиот факултет, Јелена го завршила и најпознатиот курс во Австралија, курсот на Геоф Лутон и ја добила титулата дипломиран дизајнер на пермакултура.
Таа моментално студира на повисоко ниво за наскоро да стане наставник по пермакултура.
А дотогаш, таа на имотот Мамин гај во Горња Трешњевица во траење од неколку дена организира работилници за заинтересираните љубители на пермакултурата, на кои гостуваат странски предавачи, експерти во нивните области.
„Половина од учесниците веќе имаат градина, која сакаат да продолжат да ја работат органски, ги интересираат само дополнителни техники, како да засадат што, како да направат топол компост за 20 дена од разновиден органски отпад“, објаснува Јелена за Priče sa dusom.
Етиката по која се води пермакултурата во своја суштина е: грижа за земјата, грижа за луѓето и правична распределба на сите добра, односно приносите што ги постигнуваме. Тоа може да бидат и нематеријални работи како што се нашето знаење, љубовта кон природата, односно сè што учиме.
„Тоа е и враќање во минатото, враќање на старото знаење што го користеле нашите предци кога ја немале експанзијата на индустријализацијата, која ги одвоила луѓето и природата. Пермакултурата се обидува да го врати тој однос“.
„Според синтропскиот метод, ако сакате еден ден нивата да ја претворите во шума, можете прво да засадите даб, потоа кромид, да ги измешате видовите за секое растение да има поддршка од другиот вид низ различни фази на растење. А пермакултурата сама по себе претставува регенерација и одржливост на долг рок“, рече Јелена и се осврна на поврзаноста на оваа тема со начинот на кој нејзините предци ја обработувале земјата.
„Во еден дел од имотот имаме круша покрај јаболко, а недалеку од таму слива. Веројатно тука порано имало и повеќегодишен зеленчук. Тука е и орев, липа и многу самоникнати дрвја, затоа тој дел се нарекува мала шумичка која има тенденција да стане шума“.
„Од мојата прабаба и прадедо останаа многу овошки, а за мене најинтересно е едно унгарско дрво старо повеќе од 100 години поради својата вретенаста форма.
„Имаме и стари круши калуѓерки, стари сорти на јаболка, од црвени и шарени кои не знам и како се викаат, до сливи и многубројни ореви,самоникнат даб, глог, бозел, шипинка.
Јелена и Рик планираат во Трешњевица да произведуваат храна и да одржуваат работилници. Летово ќе се обидат да накалемеат стари сорти, а некои да одгледуваат од семе. На Рик многу му се допаѓа овој крај, особено што неговите предци во Холандија се занимавале и со сточарство, додека неговиот дедо имал многу овци.
„Во Србија сме од 2021 година, а за време на кризата со корона сфатив дека сакам да се вратам овде и да користам пермакултура за мојот начин на живот, кој повеќе таму не ми одговараше. Иако живеевме во прекрасниот Антверпен и имавме се што ни требаше, сепак имотот во Горња Трешњевица повеќе не привлече“, изјави Јелена на крајот од Priče sa dusom.
