Во интервју за Телевизија Тера, Христо Кондовски, извршен директор на СН Осигурителен брокер АД Битола, покрај важноста на земјоделското осигурување говори и за економската состојба во државата, економските политики и мерки на Владата во време на ковид криза, но и генерално за перспективите на државата и развој на стопанството.
-Ние во Македонија макроекономски гледано, имаме 6,8 милијарди евра депозити. Проблемот е во нивната алокација при потрошувачка на буџетот и проблем е во банкоцентричниот систем. Моментално 98,9% од парите се во банките. Кај нас воопшто не се разработени инвестициските фондови, инвестициските политики итн. Генерално е тука проблемот – вели Кондовски и потврдува дека во овој период банките се едни од најмоќните институции во државата.
-Да, на тоа укажува тоа дека 98,9% од депозитите се во банките за разлика од европските примери, да не ги спомнуваме САД, каде што голем дел, околу 30-40% од парите се во инвестициски фондови, каде што имаме полиберална инвестициска политика и каде што тие стартапи се поразвиени. Со самото тоа би се развил претприемачкиот дух кај населението. Сега имате евтини депозити, скапи кредити, и резултатот на тоа е банкоцентричен систем.
Во нашава земја кога зборуваме за вработувањата најчесто по сите анкети, а сега и поради ковид-ситуацијата многу малку се надвор. И тие што беа се вратија дома, меѓутоа поразителен е фактот дека најмногу сакаат да работат во јавната администрација, дека малку има претприемачки дух.
-Проблемот е ист. Заради минатиов период се гледа на приватното стопанство како на нешто што не е стабилно, нешто што нема да вирее подолго време. Во моментот кога ќе се сфати дека јавната администрација е само сервис на стопанството, односно на создавателот на БДП, а тоа се приватните компании и во моментот кога јавната администрација ќе биде сервис, се прават напори за тоа и се за поздрав, тие напори јавната администрација да биде поблиску до приватниот капитал, и да му овозможи на населението и на приватниот капитал добро деловно опкружување, во тој момент кога ќе се изедначи тоа, кога ќе стане јавната администрација сервис на приватните субјекти, многу лесно ќе се прифати проблематиката дека фактички живееме за приватното стопанство, бидејќи ние се бориме веќе 20 години да бидеме капиталистичка држава. Во тој момент интересот за јавната администрација ќе исчезне и ќе биде ирелевантно дали работите во јавна администрација или работите во приватна фирма. Ќе гледате само да добиете стабилна плата. Проблем е ликвидноста, значи потрошувачката моќ на државата во моментот за жал имавме една позитивна тенденција на таа потрошувачка политика, односно капитална политика од страна на државата. Сето тоа се ориентира за купи ден-помини заради мерките од коронакризата што се неизбежни, но се надевам дека тоа брзо ќе помине и дека ќе продожиме со развојната тенденција на капитални инвестиции, јавната администрација да стане сервис на приватниот сектор и ќе стане ирелевантно каде работите – вели Кондовски.
На прашањето дали закрепнува економијата и какви се мерките на Владата, тој ја потенцира важноста од зголемената јавна потрошувачка.
-Во моментов, во секоја рецесија, односно во секоја криза е потребна зголемена јавна потрошувачка. Како и да се троши, треба да се пушти оптег на пари од нашата држава за да живее стопанството. Не е проблем како ќе се потрошат парите, треба да се задоволат барањата на засегнатите субјекти, а државата треба да пушта во оптег повеќе средства. Во Македонија не е проблем резултатот, проблем е ликвидноста. Ако ги гледаме нашите фирми, ние правиме анализи со инвестициското работење на поединечните правни субјекти и генерално на целата држава. Целата држава е, нескромно ќе кажам – бомба. Може да функционира, фирмите остваруваат позитивни резултати. Проблем е во ликвидноста. Во Македонија уште важи еден принцип на фактурирана реализација. На Запад тој дел е избегнат, значи мора да платиш за нешто да се регистрира, а кај нас треба да се размени само фактура. И кога гледате по фактури, сè e во ред и ние сме бомба држава. Имаме депозити, имаме профитабилни фирми, а кога гледате по ликвидност, парите ги нема. Сите жалиме и плачеме по тој момент, кај се парите да дојдат во оптег. За поздрав е државата што побрзо да троши пари, да ги пушта во оптег. А такви преодни механизми на стопанството и приватните субјекти ќе го најдат својот пат.
Во продолжение погледнете го целосносто интервју на Кондовски, економист по вокација и првиот докторант на Факултетот за туризам и менаџмент во Охрид во делот со осигурувањето.