Како да се искрои овошка без да се претера, со која алатка, како да се обликува стеблото и како да се разликуваат листните од цветните пупки, се дел од советите на учесниците на работилницата за кроење од Дамир Кривдиќ, шумар и сопственик на фирма за хортикултура.
„За оваа година е доволно“, повтори неколку пати Дамир Кривдиќ за време на работилницата за кроење во околината на Загреб, за овоштарите аматери да не одат предалеку. Притоа ги поттикнува и да се одлучат, бидејќи неретко е и тој проблем кај почетниците кои во страв да не направат погрешен пресек, ги засечуваат премалку.
Пред самото практично кроење, Кривдиќ покрај мал логорски оган им објаснува на учесниците зошто е важно кроењето, кои се основите на кроењето на различни овошки, кои алатки се добри, како да се грижат за нив и слично. Пепелта од огнот е исто така дел од лекцијата бидејќи подоцна ја посипува околу овошките. Тие, како што вели тој, ја сакаат бидејќи содржи фосфор, калиум и калциум.
Кроењето мора да се прави секоја година, тврди тој и веднаш објаснува: „Првенствено за да имаме поголеми и посочни плодови, бидејќи не е целта на овошката голем плод, нејзе и е целта да се размножи и да има што повеќе мали плодови кои животните ќе ги изадат и рашират наоколу. Друга причина е контролата на болеста, бидејќи болестите се поретки во воздушните крошни кои се одржувани“.
Како да искроите млада а како постара овошка
Важно е и да се отстранат повредите кои настануваат по природен пат, што поради големиот род кој ги крши гранките или поради силниот ветер. Самото обликување на дрвото е дополнителна причина за закројување, ќе рече Кривдиќ, бидејќи тогаш никој нема да се жали дека дрвото е превисоко за берба. „Затоа е добро овошката да се обликува веднаш, додека е млада, бидејќи годините минуваат и за нас и за овошките“, ќе рече тој.
Дамир во првата година младите овошки ги крои до висина од 80 сантиметри, иако некои овоштари знаат да ги исечат и до 50 сантиметри, а некои до метар. Основното правило е секоја година да се крои до третина од зелената маса, односно една третина од живите гранки. „Ако искроиме повеќе, растението добива информација дека има премалку храна, па ќе произведе повеќе водопијци, млади гранки кои се носители на зелената маса на листот преку кои растението се храни“, објаснува тој.
Учесниците се интересираа како да се кројат старите и запуштени овошни дрвја.
„Многумина на тоа пристапуваат радикално и веднаш кројат повеќе од една половина од старата овошка, додека стручноста вели дека старото запуштено дрво се крои во текот на три години. Кај радикалниот рез повторно ќе имаме многу водопијци и малку цветови, а со тоа и малку плодови“, вели Кривдиќ.
Секоја година ние всушност го мамиме дрвото, ќе рече на шега тој, затоа што му ги скратуваме врвовите дури и кога го обликуваме како што сакаме. Најважната резидба за обликување е онаа зимската, кое може да се прави се додека дрвото мирува, односно од моментот кога ќе ги отфрли лисјата до почетокот на новата вегетација, која во зависност од временските услови е некаде до средината на март.
Дали зимското кроење е безбедно за дрвото?
На поимот зимско закројување веднаш почнаа прашања и коментари од учесниците: „Ама ако кроиме кога има мраз, нема ли со тоа да го уништиме дрвото?“, „ Мене во 2018 година зимата сите маслинки ми настрадаа, веднаш по кроењето“.
Дамир, поткрепен со долгогодишното искуство, само благо се насмевна и рече: „Маслинките измрзнале затоа што соковите останале во зелените делови на растението, а ниските температури се појавиле одеднаш. Причината сигурно не е кроењето, бидејќи дрвото може да замрзне само милиметар до два околу резот, повеќе од тоа не може. И зимското кроење е идеално, затоа што во тоа време нема сокови, најмалку има габи и бактерии во воздухот, а минусите се природниот регулатор на повеќето болести и штетници“.
За разлика од зимското, во летното кроење најмногу се сечат гранките испукани од ветер или под тежината на снегот. Може да се кројат и зелените делови од растенијата, кои ги нарекуваме водопијци, иако тие не се само водопијци, ќе рече Дамир, додавајќи дека во лето се кројат и гранки кои се зелени не одрвенеле и растат вертикално во однос на основната гранка. Оттука е и името летно или зелено кроење.
Како да се исечат различни овошки?
„За јаболко и круша претпочитам, ако не е кордон, на жица или џуџеста, пирамидална форма, како божиќно дрво, горната гранка да биде највисока, а со спуштање надоле гранките се се пошироки. На тој начин, секоја гранка и лист добиваат доволно светлина . За црешата, вишната и кајсијата, сливата, маслинката формирам облик во форма на вазна. Тоа значи дека имам три матични гранки и секоја оди во своја насока , објаснува додавајќи дека идеално е сите три главни гранки од формата на вазна одат од едно стебло.
Меѓутоа, пред да почнеме со кроење на нашите овошки, добро е да ги заобиколиме од сите страни, добро да ги прегледаме, а потоа да ги отстраниме сувите и заболени гранки. После тоа, најбезбедно е да се искројат најдебелите гранки, затоа што ако ги оставиме за крај, ќе се случи да имаме искроени повеќе од една третина од зелената маса.
Разлика помеѓу лисна пупка и цветна пупка?
„Важно е да научиме како правилно да исечеме, на дебелата гранка прво засекуваме од долната страна малку подалеку од стеблото или главната гранка, не сечеме до крај, туку почнуваме да сечеме од горната страна, така што ако гранката пукне, нема да дојде до голема рана, а третиот рез тогаш го правиме блиску до стеблото. За останатите гранки важно е да засечат косо над пупката , исто така, важно е да се исече дијагонално над пупката, не многу далеку од неа. но не премногу блиску. Најчесто засекуваме над лисната пупка, вели Дамир, покажувајќи ја разликата помеѓу лисната пупка која е со гранката, а цветната која е поголема и расте малку подалеку од гранката, нешто и, не предалеку од неа помалку право со неа.
„Секогаш не насочува растењето на пупката, со нејзина помош го формираме стеблото. Сакаме новите гранки да одат од стеблото и бараме такви пупки кои одат во правец од стеблото. Целта е да се добие воздушно дрво“, неколкупати нагласува тој во текот на работилницата.
Важен дел од кроењето е добра алатка, остри, дезинфицирани ножици, посочува тој и додава: „Треба да си олесниме бидејќи ако имаме многу работа губиме сила и затоа телескопските ножици се одлични. затоа што можеме да ги држиме со две раце, а со мали ножици пожелно е да имаат две сечила за полесно да пристапиме до гранките“.
Кога кај кроењето знаете што правите, мудро ќе каже Дамир Кривдиќ, тоа „како“ ќе си дојде само по себе.
Погледнете го видеото како да разликувате лисна од цветна пупка:
Извор – Агроклуб
